1-2 YAŞ ARASI BEBEKLER
1-2 YAŞ ARASI BEBEKLER |
|
 |
 |
1-2 YAŞ ARASI BEBEKLER
1 ila 2 yaşındaki bebeklerin bu dönemde fiziksel, hareket, zeka, dil ve sosyal gelişimlerinde değişme olur. Uzman Psikolog Şebnem Kartal bu dönemde görülen gelişmeleri sizler için derledi.
Bebekler 1 - 2 yaş döneminde enerji doludurlar, bu inanılmaz enerjiyi de dünyayı tanımak, çevrelerini keşfetmek ve meraklarını gidermek için kullanırlar. Hayal güçleri ve taklit yetenekleri artmıştır. Hareket,konuşma ve düşünme becerileri hızla gelişmektedir. Ne kadar çok uyaranla karşılaşırlarsa, bu becerileri ve beyinleri o oranda gelişir. Bebekler dünyayı oyunla tanırlar, mekan ve araçlar - malzemeler ne olursa olsun her türlü oyun bebeğinizin gelişimini destekleyecektir. Bebeğinize evin her köşesini keşfetme olanağı tanıyın (tehlikeli mekanlar hariç) ve asla eviniz dağılıyor gibi bencil bir gerekçeyle onu bir odaya hapsetmeyin Fırsat buldukça dışarıya çıkmasını sağlayın, hem temiz hava alacak, hem de dış dünyayı tanıma fırsatı olacaktır..
Fiziksel gelişimi
1. yılda bebekler genellikle doğum ağırlıklarının 3 katına ulaşırlar. 3 kilo 250 gr doğmuş bir bebek, bir yılın sonunda yaklaşık 9.5 - 10 kilo civarında olur. Boyları ise 20 - 25 cm artar, yani doğduğunda boyu 48 cm. olan bir bebek yaşını doldurduğunda 70 cm civarında olur. 15. aya kadar bebeklerin çoğunun 8 dişi tamamlanır.
Hareket gelişimi
Bu dönemde bebeklerin enerji dolu olduklarını yazımızın başında belirtmiştik. Hareket becerilerinin artması onları çevrelerindeki insanlara bağımlılıktan kurtarır ve bu da kendilerine olan güveni artırır. Bu dönemde bebeğinize fazla miktarda yasaklar koymanız her yaptığına ''Hayır'' demeniz, her ellediğine ''Cıs'' demeniz sizinle inatlaşmasına ve huysuzlaşmasına sebep olur. Dünyayı keşfetme istekleri o kadar yoğundur ki, sizin engellemelerinizi er ya da geç aşıp, isteklerine ulaşacaktır. Bu yüzden bu dönemde çocuğunuza sürekli yasaklar koymaktansa, onun için tehlikeli olduğunu düşündüğünüz şeyleri ortadan kaldırın. Böylece hem onu tehlikelerden korumuş olursunuz, hem bebeğiniz sürekli engellemelerden dolayı kendine olan güvenini kaybetmez, hem de çatışma ve inatlaşmadan dolayı aranızdaki iletişim zedelenmemiş olur. Hangimiz kapısı sürekli kilitli tutulan bir odada ne olduğunu merak etmeyiz? Dikiş kutusunu ortada bırakarak 1 yaşındaki çocuğuna bunu ellememesi gerektiğini öğretmeye çalışan aile sayısı hiç de azımsanacak miktarda değil. Özellikle iyi eğitim almış aileler çocuklarını ''Disiplinli'' büyütmeye çalışırlar. ''Disiplin'' iyi bir şeydir, ama 1 yaşındaki bebeğinizi disipline sokacağım diye yaşamını yasaklarla bezemeyin lütfen, bunun için 2 - 3 sene daha beklemeniz, çocuğunuzun ruh sağlığı için daha iyi olacaktır. Bebeğinizin bağımsızlığını kazanmasını istiyorsanız, haraketlerini mümkün olduğu kadar az sınırlandırın. Bebekler, genellikle yaşlarını karşılarken yürürler. Daha önceki sayılarda da belirttiğimiz gibi, bebekler arasında bireysel farklar vardır, bazı bebekler 11. ayda yürürken bazıları 15. ayda yürür. Bebeğinizin yürümesini desteklemek için onunla aranızda uygun bir mesafe bırakarak onu çağırın. Bu mesafe ne bebeğinizin cesaretini kıracak kadar uzun olmalı, ne de onu yürümeye teşvik etmeyecek kadar kısa olmalı. Bebeğiniz yürürken düşerse, ''Eyvah vah vah'' diyerek üzerine atlamayın, bebeğinizin düşmesinin doğal olup olmadığını ve o durumda telaşlanılacak bir şey olup olmadığını anlamak için size bakacaktır, siz telaşlanırsanız, o da telaşlanıp ağlamaya başlar ve cesareti kırılır. Yaşını doldurmuş bir bebek ayrıca, ufak objeleri (ekmek kırıntısı) toplayabilir, küpleri veya diğer objeleri daha büyük bir kutuya atıp, tekrar çıkarabilir. 2 yaşına doğru karalamalar yapabilir, yetişkin sandalyesine oturabilir ve hareket edebilen oyuncaklarla oynayabilir. Bu dönemde çocuğa hareketini kendisinin başlatabileceği oyuncaklar alabilirsiniz; top, araba, kamyon ve diğer itilip çekilebilen oyuncaklar ve tef, piyano, davul gibi oyuncak müzik aletleri. Ayrıca onu kalem ve kağıtla da tanıştırabilirsiniz, bardakla su içmesi veya kaşığını kullanarak yemek yemesi için de onu destekleyebilirsiniz.
Bilişsel (zeka) gelişimi
Bu dönemde bebekler daha önce gördükleri nesne, kişi ve olayları hatırlayabilirler. Örneğin, bebeğiniz ilk karşılaşmasında kendisini üzen birini 2. kez gördüğünde, geçmiş deneyimini anımsayarak bu kişiden uzak durabilir. Aynı becerinin devamı olarak, kaybolan oyuncaklarını son gördükleri yerde arayabilirler. Bir başka deyişle, göremedikleri şeylerin varlıklarını devam ettirebildiğinin farkındadırlar. Oyuncak ayıları ortada olmayabilir, ama bu ayının yok olduğu anlamına gelmez, yatak odalarında veya mutfakta unutmuş olabileceklerinin bilincindedirler ve onu arama çabasına da girebilirler. Ayrıca, bu dönemde amaçlarına ulaşmak için araç kullanabilirler, Sandalyeye çıkarak masanın üzerinde duran oyuncaklarını almak gibi... Bu örnekte bebek oyuncağına ulaşmak için sandalyeyi araç olarak kullanabileceğinin farkındadır, bu da zzihinsel gelişiminin bir göstergesidir. Taklit yetenekleri iyice artmıştır ve deneme - yanılma yoluyla her şeyi öğrenmeye çalışırlar. Oyuncaklarını defalarca yere atıp, geri vermemiz için bize ellerini uzatırlar, bu bize anlamsız gelebilir, ama onlar bunu yaparken mutlaka yeni bir şeyler keşfetmeye çalışıyorlardır.
Dil gelişimi
Bu dönemde bebekler söylenen pek çok basit cümleyi rahatlıkla kavrayabilirler. Hatta sizin küçük direktiflerinizi yerine getirebilirler, ''Evet'' ve ''Hayır'' ın anlamlarını bilir ve yapmalarına izin vermediğiniz şeyi anlayabilirler. 1,5 yaşına doğru birçok bebek vücudunun belirli parçalarını gösterebilir. Bu dönemde bebeğinizle vücudun parçalarını gösterme oyunu oynayarak onun dil gelişimini destekleyebilirsiniz. 2 yaşına doğru ise vücudunun 1 - 2 parçasını kendisi söyleyebilir. Bebekler arasında bireysel farklılıklar olduğunu unutmamak koşuluyla, bebeğinizin bir yaşından itibaren 4 ila 10 sözcük arasında sözcüğü söyleyip söylemediğini kontrol edebilirsiniz. Bebekler 2 yaşlarına doğru 2 kelimeyi yan yana getirerek cümle kurmayı da başarabilirler, ''Anne gel'', ''Hadi git'' gibi... Bebeğinizin dil gelişimini desteklemek için onunla bol bol konuşun, radyo veya uygun programlar varsa televizyon dinletin. Oradan duyduklarınızı oyun haline getirip, bebeğinizle tekrar edin ve yaş dönemine uygun kitaplar seçerek, bunları okuyup, onun da sayfalar bakıp sözcükleri tekrar etmesini veya ses çıkarmasını teşvik edin. Çocuğunuzun yanlış söylediği bir şeyi düzeltmeyin, bu onun konuşma cesaretini kırabilir veya kendine olan güvenini azaltabilir. Bunun yerine yanlış söylediği sözcüğün doğrusunu söyleyerek, onun bunu doğru söylenişi öğrenmesini sağlayabilirsiniz.
Sosyal - duygusal gelişimi
Bu dönemde bebeğiniz bağımsızlığını ilan etmiş özerk bir bireydir artık. Ayrı bir kişi olduğunun farkındadır. Hareket serbestisini de kullanarak sosyal ilişki kurmaya çabalar. Örneğin, eline geçirdiği bir nesneyi sırayla salonda oturan herkesin eline verip, sonra geri alıp, sonra tekrar diğerlerinin elineverir. İşte bu alış - veriş onun sosyal ilişki kurma isteğinden kaynaklanır. Yukarda sözünü ettiğimiz eşyayı yere atıp, geri verilmesini beklemesinde de sosyal ilişki kurma isteğinin etkisi vardır. Yine bu dönemde, yabancılara karşı korku ve endişe gözlenebilir, bu da bilişsel gelişiminin bir göstergesidir; demek ki bebeğiniz artık yabancılarla daha önce gördüğü kişileri rahatlıkla birbirlerinden ayırt edebilmektedir.
Yazar: Psikolog Şebnem Kartal
